Implicaties voor Marktonderzoekbranche van Wettelijk Spam-verbod

Reviewdatum 27 maart 2019

Op 25 mei 2018 is de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) in werking getreden. De AVG heeft echter geen invloed op het gebruik van verschillende kanalen. Marktonderzoek valt dan ook buiten het SPAM verbod van marketeers. Marketeers dienen te beschikken over toestemming van de gebruiker van het e-mailadres voordat men dat kan gebruiken.

Per 1 oktober 2009 is een aantal wijzigingen doorgevoerd in artikel 11.7 van de Telecommunicatiewet. Het betreft het opnemen van een spam-verbod voor business-to-business e-mail en het Bel-me-niet register.

In deze notitie zal worden ingegaan op de gevolgen van het spam-verbod voor businesss-to-business. Immers MOA-leden hebben hier op twee manieren mee te maken:

• Als adverteerder, waarbij zij via e-mail bijvoorbeeld nieuwe klanten willen werven;
• Als onderzoeksorganisaties, waarbij zij via e-mail onderzoek uit voeren.

Adverteerder

Wanneer een MOA-lid e-mailadressen wil gebruiken voor het werven van klanten of het toesturen van een nieuwsbrief met informatie over het MOA lid (gebruik voor commerciële doeleinden) dan geldt de hoofdregel dat dat alleen is toegestaan als de abonnee (ontvanger) daarvoor voorafgaande toestemming heeft gekregen. Immers dan worden de e-mailadressen gebruikt voor commerciële doeleinden.

Op deze hoofdregel bestaat een aantal uitzonderingen: als het e-mailadres is gekregen in het kader van een verkoop dan is het gebruiken van het e-mailadres toegestaan voor het aanbieden van eigen gelijksoortige producten of diensten mits bij het verzamelen is gewezen op het recht van verzet*. Daarnaast zijn er nog twee uitzonderingen: het is toegestaan om e-mailadressen voor commerciële doeleinden te benaderen als dat e-mailadres door de abonnee daar speciaal bekend voor is gemaakt en als de abonnee is gevestigd buiten de Europese Economische Ruimte is het recht van toepassing van het land waar de abonnee is gevestigd. Overigens dient ieder commercieel bericht voorzien te zijn van een afmeldmogelijkheid.

Onderzoeksorganisatie

De regels in artikel 11.7 Telecommunicatiewet zijn bedoeld het e-mailadres wordt gebruikt voor commerciële (charitatieve of ideële) doeleinden. Wanneer een e-mailadres wordt gebruikt voor het uitnodigen voor een onderzoek of het toesturen van een onderzoek is dit niet voor commerciële (charitatieve of ideële) doeleinden, maar puur voor onderzoek, informatievergaring. Wanneer echter onder het voorwendsel van marktonderzoek wel getracht wordt om iets te verkopen dan geldt deze uitzondering niet.

Parlementaire behandeling

Tijdens de parlementaire behandeling van de Telecommunicatiewet in 1997/1998 en 2002/2003 is vastgesteld dat: ‘Telefonische informatievergaring ten behoeve van markt- en verkiezingsonderzoek vallen niet onder het begrip telemarketing.’ Alhoewel het hierbij ging om telefonische informatievergaring kan deze uitspraak tijdens de parlementaire behandeling naar analogie worden toegepast op informatievergaring via e-mail voor markt- en verkiezingsonderzoek. Dit is dus geen gebruik van e-mail voor commerciële, charitatieve of ideële doeleinden en valt buiten de Telecommunicatiewet. Uiteraard dienen de regels van de zelfregulering van de branche in acht te worden genomen. Daarenboven komt dat in de Nederlandse wet ‘commerciële, ideële en charitatieve doeleinden’ de vertaling is van het begrip «direct marketing» uit richtlijn nr. 97/66/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie van 15 december 1997 betreffende de verwerking van persoonsgegevens en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer in de telecommunicatiesector (PbEG 1998 L 24). Hier buiten valt dus marktonderzoek.
(NMvA I, Kamerstukken I 1997/98, 25 533, nr. 309d, p. 6; Handelingen II 2002/03, p. 14–789).

De ACM (haar voorganger OPTA) heeft het in een rapport Standpunt Telemarketing 2011 het op de opvolgende wijze beschreven:

‘Om te kunnen spreken over markt- en verkiezingsonderzoek mag er geen sprake zijn van een directe (dat wil zeggen rechtstreekse) koppeling tussen de vergaarde informatie en verkoop of werving. Naar het oordeel van het college is ook dan sprake van een directe koppeling van de verzamelde informatie met verkoop of werving, indien de verzamelde informatie (op een later tijdstip) wordt gebruikt om gebelde personen waarover informatie is verzameld te benaderen voor verkoop of werving. Bij telefonisch markt- en verkiezingsonderzoek dient in het telefoongesprek aan de abonnee te worden meegedeeld wie de opdrachtgever van het onderzoek is en wat het doel van het onderzoek is. Het aan de hand van het telefonische onderzoek opgebouwde bestand mag niet op enig moment worden ingezet om abonnees een persoonlijk (commercieel, ideëel of charitatief) aanbod of verzoek te doen. Ook moet worden uitgesloten dat de verzamelde informatie voor dat doel ter beschikking kan worden gesteld aan derden of gelieerde (dochter- of moeder)bedrijven of organisaties.’ (bron Standpunt Telemarketing 2011, versie 2012 (https://www.acm.nl/sites/default/files/old_publication/publicaties/10262_standpunt-telemarketing-opta-2011-definitief-revisie-2012.pdf) Ook dit kan naar analogie worden toegepast op e-mail voor marktonderzoek.