Wekelijks krijgt het MOA Expertise Center vragen binnen van aangesloten partners. De aard van de vragen is zeer verschillend. Voor het beantwoorden van de vragen worden interne en externe experts ingeschakeld. Er zijn doorgaans geen kosten aan verbonden. Dit keer een vraag over 'het gebruik van Whatsapp t.b.v. statistisch onderzoek'.

Vraag:

Bij het gebruik van Whatsapp voor statistisch onderzoek spelen drie onderwerpen:
1 AVG: Kan iemand die gebruik maakt van Whatsapp wel voldoen aan de regeling in de AVG?
2 Telecommunicatiewet
3 Contractuele regels van Whatsapp

Antwoord:

Telecommunicatiewet

In artikel 11.7 Telecommunicatiewet is het gebruik van elektronische communicatie zonder toestemming niet toegestaan als het gaat om een ongevraagde benadering, voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden. Bij de parlementaire behandeling is echter uitdrukkelijk opgemerkt dat statistisch, markt- en verkiezingsonderzoek niet valt onder de reikwijdte van het voorgestelde artikel 11.7 van de Telecommunicatiewet, zo lang het gesprek geen commerciële, ideële of charitatieve doeleinden heeft.

Het gebruiken van Whatsapp als ‘kanaal’ voor het doen van statistisch, markt- en verkiezingsonderzoek is dus toegestaan zonder toestemming, zolang Whatsapp niet wordt gebruikt voor commerciële, ideële of charitatieve doeleinden; dus ook geen cross selling in of na gesprek voor onderzoek).

Alleen hanteert Whatsapp zelf andere contractuele voorwaarden in het geval een Whatsapp gebruiker door een onbekende met een Whatsapp bericht wordt benaderd. De gebruiker moet als geadresseerde van het bericht toestemming geven om berichten van de afzender te ontvangen.

AVG

Bij het gebruik van Whatsapp voor het doen van statistisch onderzoek is het voor de onderzoeksorganisatie, van belang na te gaan of de onderzoeksorganisatie als Verwerkingsverantwoordelijke of als Verwerker de respondent benadert. Een verwerkingsverantwoordelijke zal aan de Avg moeten voldoen, dus de personen moeten informeren over wie hij/zij is en voor welke doeleinden de gegevens worden verzameld. Het is niet de vraag of, maar hoe je voldoet aan de eisen van de AVG bij het inzetten van Whatsapp voor statistische onderzoek. Dit zou gemakkelijk kunnen door in het Whatsapp bericht een link op te nemen naar een privacystatement of een document met de nadere uitleg van het statistisch onderzoek. .

Whatsapp

Bij Whatsapp (de organisatie achter de techniek van Whatsapp) wil men voorkomen dat er een hoog percentage spam komt via Whatsapp. Om spam te voorkomen mag je alleen “Whatsappen” als de ontvanger daarvoor toestemming heeft gegeven en de eisen van rechtmatig en acceptabel gebruik worden nageleefd (geen massaberichten). Dit zijn dus voorwaarden van Whatsapp zelf.1 Whatsapp kan ook niet persoonlijk gebruik toestaan, als Whatsapp daarvoor toestemming heeft gegeven.

De ontvanger moet kunnen zien waar hij/zij ja of nee tegen gaat zeggen. Whatsapp gebruikt tegenwoordig end-to-end encryption. In de display bij de ontvanger staats slechts beperkte tekst en een keuze menu: Rapporteren, Blokkeren en Contact opslaan. Is de afzender onbekend dan kan dit invloed hebben op de respons.

Samenvattend:

De AVG en de Telecommunicatiewet kennen als het gaat om statistisch, markt- en verkiezingsonderzoek via Whatsapp geen showstoppers. Sterker nog toestemming van een respondent voor het gebruik van de Whatsapp gegevens (elektronische contactgegevens), voor statistisch, markt- en verkiezingsonderzoek, is wettelijk gezien niet noodzakelijk (Telecommunicatiewet). En de bepalingen uit de Avg, informatieplicht, kunnen ook eenvoudig worden nageleefd (neem een link op naar het privacystatement als je de Verwerkingsverantwoordelijke bent). Echter hanteert Whatsapp voorwaarden die geen uitzondering kennen voor statistisch, markt- en verkiezingsonderzoek.

Het zal belangrijk zijn hoe de Whatsapp respondenten zijn geworven, namelijk of vanaf het eerste moment is medegedeeld dat men benaderd kan worden voor Whatsapp onderzoek of dat men zomaar ‘out of the blue’ een Whatsapp bericht heeft ontvangen omdat men ooit contact heeft gehad met de verzender van de Whatsapp voor een geheel andere reden dan statistisch onderzoek.

Het risico blijft dat Whatsapp een partij die veel klachten oplevert kan blokkeren.